Codziennie jesteśmy narażeni na działanie promieniowania ultrafioletowego. I chociaż niemal każdy z nas zdaje sobie sprawę, jakie ryzyko dla skóry niesie nadmierna ekspozycja na słońce, nie każdy wie, że oczy także są narażone na szkodliwe działanie promieniowania UV, które może przyczyniać się do wystąpienia niektórych poważnych chorób oczu.
Promieniowanie ultrafioletowe możemy podzielić, w zależności od długości fali, na trzy rodzaje:
Warstwa ozonowa odbija lub całkowicie pochłania promieniowanie UVC i w pewnym stopniu UVB, dlatego do ziemi dociera głownie UVA i częściowo UVB i one są dla oczu najgroźniejsze.
Szczyt ekspozycji oczu na promieniowanie UV w letni dzień to godzina 9 oraz 14-15, a nie wbrew mylnemu przekonaniu w południe, kiedy słońce znajduje się wysoko nad głową, a oczy są chronione przez łuki brwiowe. Podobnie sytuacja wygląda zimą, kiedy to wskutek odbicia promieni słonecznych od śniegu, ekspozycja na promieniowanie UV jest nawet 100 razy większa niż podczas słonecznego, letniego dnia.
Z tego wynika, że ekspozycja na promieniowanie UV może stanowić istotne ryzyko dla oczu przez cały rok, nie tylko wiosną i latem.
Tkanki oka łatwo absorbują promieniowanie UV. Rogówka pochłania głównie promieniowanie UVB, zaś soczewka UVA. W momencie absorpcji promieniowania dochodzi do przekazania całej energii tkance, co może być przyczyną jej poważnego uszkodzenia. Rodzaj uszkodzeń zależy od długości fali.
Oko posiada swoje własne mechanizmy obronne, takie jak mrużenie, czy zwężenie źrenicy, które mają zapobiegać nadmiernemu pochłanianiu promieniowania słonecznego. Ochronę stanowi też film łzowy, nawilżający gałkę oczną. Niestety często mechanizmy te są niewystarczające.
Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV może zwiększać ryzyko niektórych schorzeń okulistycznych, takich jak:
W trzech ostatnich przypadkach zasadniczym czynnikiem ryzyka jest wiek oraz uwarunkowania rodzinne, jednakże przewlekłe narażenie na promieniowanie UV może przyśpieszać wystąpienie patologicznych zmian.
Promieniowanie słoneczne jest bardziej szkodliwe dla osób o jasnej karnacji skóry i z jasnymi tęczówkami.
Długotrwałe przebywanie na słońcu może powodować lub nasilać objawy zespołu suchego oka, którego symptomami są podrażnienie, uczucie "piasku pod powiekami" i/lub pieczenie, z wtórnie rozwijającym się stanem zapalnym. Stosowanie preparatów nawilżających niweluje uczucie suchości i zmęczenia oczu, zmniejsza dyskomfort oraz zaczerwienienie gałki ocznej.
Podstawą są okulary przeciwsłoneczne, o których powinno się pamiętać przez cały rok, nie tylko w lecie. Istotny jest wybór odpowiednich szkieł - należy decydować się tylko na te okulary, które posiadają certyfikat poświadczający ochronę zarówno przed promieniowaniem UVA, jak i UVB. Przed zakupem sprawdźmy, czy wybrany przez nas model posiada oznaczenie CE, potwierdzające zgodność z europejskimi standardami bezpieczeństwa. Najlepszą ochronę stanowią szkła w kolorze brązowym, zielonym lub szarym. Okulary bez udokumentowanej ochrony mogą wyrządzić więcej szkody niż pożytku – bardzo ciemne szkła mogą bowiem wpływać na rozszerzenie źrenicy, co w efekcie może być przyczyną wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego. Starajmy się wybierać okulary z dużymi szkłami, znajdującymi się blisko oczu oraz z bocznymi osłonami, aby zredukować ilość promieniowania docierającego z boków. Produkowane są także soczewki kontaktowe z filtrem UV.
Niestety same okulary czy soczewki nie wystarczą. Dla pełnej ochrony potrzebujemy także diety, bogatej w antyoksydanty, która zapewni nam ochronę "od wewnątrz".
Do preparatów wspomagających kondycję oczu należą odpowiednio skomponowane suplementy diety, zawierające barwniki, których ilość w siatkówce oka spada z wiekiem, oraz mikroelementy i witaminy.
Należy jednak pamiętać, że suplementy nie zastępują odpowiednio zbilansowanej diety i nie są preparatami leczniczymi. Nie wolno przyjmować wielu różnych suplementów, ponieważ składniki w nich zawarte mogą się kumulować i/lub wchodzić we wzajemne interakcje. Ich stosowanie powinno być skonsultowane z lekarzem.
Pamiętajmy także o odpowiednim nawilżeniu oczu, aby nie dopuścić do nieprzyjemnych objawów związanych z ich nadmierną suchością. Nawyki związane z ochroną oczu powinny stać się codziennością, zwłaszcza w dni kiedy słońce mocniej operuje, bowiem skutki naszych zaniedbań mogą być w przyszłości przyczyną przewlekłych komplikacji okulistycznych.
Powiązane artykuły:
Działanie słońca i promieni UV na oczy >>
Czynniki negatywnie wpływające na oczy >>
Czy krople mogą chronić oczy? >>
Konsultacje medyczne: dr n. med. Małgorzata Mulak, lekarz okulista
