Obserwujesz na oku nieznikający, twardy guzek? Nic dziwnego, że się niepokoisz, choć przyczyna zwykle nie jest aż tak poważna, jak można by pomyśleć. Gradówka, bo o niej mowa, może pojawić się na górnej albo dolnej powiece od jej wewnętrznej strony (być wyczuwalna pod powieką) u dziecka i dorosłego. Dowiedz się, co to właściwie za przypadłość, jakie jest jej leczenie i jak zapobiec gradówce oka.
Nasze oczy produkują łzy, które służą nam do wyrażania negatywnych emocji albo wręcz przeciwnie – radości. Chronią przed ciałami obcymi jak drobny owad, pył, czy zabłąkana rzęsa. Zmywają drobnoustroje, zapobiegając infekcjom. Łzy przed wszystkim nawilżają powierzchnię oka.
Tuż pod powiekami znajdują się dwa rodzaje gruczołów łojowych, których wydzielina pomaga w utrzymaniu szczelności powiek po ich zamknięciu, a także chroni przed naruszeniem filmu łzowego niezbędnego do nawilżenia oka.
Zablokowanie ujść gruczołów tarczkowych Meiboma i rzadziej Zeissa będzie powodować zaleganie w nich wydzieliny tłuszczowej, co wywołuje stan zapalny. Przewlekły stan zapalny tych miejsc to właśnie gradówka. Ważne jest tutaj słowo „przewlekły”, czyli długotrwający, gdyż ostre zapalenie to jęczmień.
Gradówka (chalazion) ma zwykle postać małego, niebolesnego, guzka o wielkości kilku lub kilkunastu milimetrów. Lokalizuje się na powiece górnej lub dolnej. Patrząc na jej górną powierzchnię, guzek z reguły nie wyróżnia się kolorem. Natomiast po odwinięciu powieki może być żółtawy albo białawy. Zdarza się także zaczerwienienie dookoła gradówki, obrzęk oraz tkliwość przy dotyku. Zmiana może się okresowo zadrażniać, stopniowo powiększać i nawracać. W rzadkich przypadkach dochodzi do ucisku na rogówkę, co wywołuje astygmatyzm i zaburzenia widzenia. Najczęściej gradówka jest pojedyncza, choć z uwagi na mnogość gruczołów łojowych w powiekach, liczne guzki wcale nie należą do rzadkości.
Przyczyn gradówki oka może być całe mnóstwo2:
Mimo iż lista czynników sprzyjających gradówce jest spora, w praktyce najczęściej bywa wynikiem niewyleczonego jęczmienia. Ten z kolei w 90–95% przypadków wywołany jest przez zakażenie bakteriami – gronkowcami.3
Obserwując gradówkę, czy jęczmień na oku, warto udać się na konsultację lekarską. Nie musi to być od razu okulista. Zwykle wystarczy porada lekarza pierwszego kontaktu.
W obu stanach chorobowych zaleca się ciepłe okłady i wielokrotne masaże powiek w kierunku ich brzegów. W przypadku gradówki na górnej powiece trzeba zatem masować od góry do dołu, a gdy zmiana dotyczy dolnej powieki – od dołu do góry. Dobrze sprawdzi się tutaj ciepłe ugotowane jajko (trzeba uważać, żeby nie było gorące), bo długo utrzymuje temperaturę albo od lat stosowana obrączka, choć – wbrew powszechnej opinii – to nie materiał, z którego jest wykonana, wykazuje efekt leczniczy, a po prostu ciepło i ucisk.
Takie zabiegi zwykle przynoszą efekt już po kilku dniach – dochodzi do samoistnego odblokowania zatkanego gruczołu, wypłynięcia zgromadzonej wydzieliny i wchłonięcia się guzka. Jeśli tak się nie stanie, lekarz przepisze krople lub maść z antybiotykiem do oczu. Jeżeli takie postępowanie nie okaże się nieskuteczne, gradówka jest usuwana chirurgicznie.3
Każdego dnia należy dbać o higienę rąk i twarzy, przemywać dokładnie powieki i rzęsy, usuwać makijaż przed snem. Po wyleczeniu dobrze jest wymienić kosmetyki do makijażu oczu na nowe, bo mogą się w nich namnażać bakterie, które ponownie wywołają zakażenie. Czując dyskomfort oczu, warto dodatkowo sięgnąć po krople nawilżające.
Powiązane artykuły:
Popularne fakty i mity na temat oczu >>
Wybrane choroby oczu >>
Nadmierne łzawienie oczu - przyczyny >>
Autor: Lekarz Irena M. Wojtowicz
Bibliografia:
1. Chalazion, 24.02.2021, https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17657-chalazion (dostęp online: 22.11.2022).
2. Grałek M., Jakie mogą być przyczyny nawracającej gradówki u dziecka? Jakie postępowanie należy wdrożyć?, Medycyna Praktyczna dla Lekarzy, 06.06.2016.
3. Pogrzebielski A., Jęczmień i gradówka (guzki zapalne powiek): przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 28.03.2022.
